Điều hòa là trợ thủ đắc lực của mọi nhà trong những ngày nắng nóng. Tuy nhiên, có rất nhiều căn nhà Việt không sử dụng điều hòa mà vẫn mát mẻ ngay khi bước vào. Tại sao lại như thế?
Bỏ qua các yếu tố địa lý và vật liệu, thông thường, một căn nhà luôn mang đến cảm giác thoáng mát, dễ chịu là nhờ có thiết kế thông gió tốt. Hiện nay, trong thiết kế nhà ống và nhà phố, việc tạo ra thông gió được coi trọng, tuy nhiên, không phải công trình nào cũng đạt được thành công vì chưa biết cách kết hợp và ứng dụng thông gió tự nhiên và thông gió cơ khí (thông gió cưỡng bức).
Vậy thông gió là gì?
Thông gió là một yếu tố kiến trúc quan trọng trong các căn nhà. Nó giúp lưu thông không khí trong nhà, tạo sự tuần hoàn liên tục để loại bỏ không khí ô nhiễm (chứa nhiều CO2) và mang không khí tươi (chứa nhiều O2) vào.
Thông gió tốt không chỉ làm cho không khí trong nhà trong lành hơn, mà còn nâng cao mức độ tiện nghi của không gian sống, cải thiện sức khỏe và tiết kiệm năng lượng cho cư dân (giảm việc sử dụng quạt và máy điều hòa). Vì vậy, việc quan tâm đến thiết kế thông gió cho nhà phố là rất quan trọng.
Nguyên tắc để thông gió hiệu quả và làm mát tự nhiên cho căn nhà
Nguyên tắc chung để đạt được thông gió là tạo hoặc tận dụng sự chênh lệch áp suất không khí để tạo luồng gió chuyển động từ nơi có áp suất cao đến nơi có áp suất thấp.
Tuy nhiên, trong thiết kế nhà phố, việc tạo ra các không gian đón và đẩy gió trở nên khó khăn hơn. Điều này yêu cầu tạo ra các vị trí mở như cửa đi, cửa sổ, ô trống để tạo sự lưu thông gió. Thực tế là nhà phố thường có ít mặt thoáng, thường chỉ có một hoặc hai mặt thoáng, do đó việc thông gió trở nên không dễ dàng và yêu cầu nghiên cứu từng trường hợp cụ thể trong khía cạnh kiến trúc – kỹ thuật.
Ứng dụng thông gió tự nhiên như thế nào?
Thông gió tự nhiên là một giải pháp thiết kế kiến trúc không chỉ đáp ứng các yêu cầu công năng và thẩm mỹ, mà còn tạo ra các yếu tố tăng cường sự lưu thông không khí trong các phòng và không gian sinh hoạt trong ngôi nhà. Dưới đây là một số giải pháp thông gió tự nhiên trong thiết kế nhà phố:
- Thiết kế hệ thống cửa hợp lý: Bao gồm diện tích, vị trí, hướng, cấu tạo và quy cách mở của cửa trong nhà và các phòng chức năng. Mỗi không gian cần có ít nhất hai vị trí cửa trên hai tường khác nhau (tốt nhất là đối diện nhau hoặc so le). Điều này tạo điều kiện cho luồng gió tự nhiên thông qua cửa đi vào và đi ra, đảm bảo sự lưu thông không khí trong ngôi nhà.
- Thiết kế không gian mở và liên thông: Tạo ra các không gian mở hoặc liên kết (ví dụ: phòng khách và phòng ăn, phòng khách và phòng bếp) để tạo ra không gian lớn và thuận lợi cho sự lưu thông không khí. Sự kết hợp này giúp cho luồng gió tự nhiên di chuyển dễ dàng qua các không gian, cung cấp sự thoáng mát và thông thoáng cho ngôi nhà.
- Sử dụng vật liệu thông gió: Sử dụng các loại vật liệu có tính năng thông gió như gạch lỗ, tường hoa, cửa chớp/chớp lật. Những loại vật liệu này giúp che chắn kín đáo, hạn chế tia nắng và cách nhiệt, đồng thời vẫn đảm bảo sự thông gió trong ngôi nhà.
Tổng hợp lại, thiết kế thông gió tự nhiên trong nhà phố tập trung vào việc tạo ra các điều kiện cho luồng gió tự nhiên thông qua hệ thống cửa, không gian mở và sử dụng vật liệu thông gió. Qua đó, nâng cao sự lưu thông không khí, đem lại không gian sống thoáng mát và tiện nghi cho cư dân.
- Thiết kế ống gió, giếng trời, và khe kỹ thuật để tạo ra hệ thống thông gió theo phương đứng từ dưới lên mái nhà. Đây là một giải pháp phổ biến cho những căn nhà phố thiếu mặt thoáng. Nguyên lý hoạt động dựa trên hiệu ứng đối lưu, trong đó khí nóng sẽ tạo ra sự hút qua ống gió, giếng trời và thoát ra khỏi mái. Việc có một không gian lớn ở đáy giếng trời sẽ tăng cường hiệu quả của quá trình lưu thông không khí.
- Bố trí cây xanh, thiết kế vườn hoặc sân trong (trong trường hợp diện tích cho phép) để tạo ra không gian rộng, thoáng và khí trong lành. Cây xanh cung cấp ôxy và giúp thanh lọc không khí bằng cách hấp thụ các chất ô nhiễm. Ngoài ra, cây xanh cũng giúp điều hòa nhiệt độ trong ngôi nhà, đặc biệt là trong mùa nắng nóng.
- Thiết kế cửa thông gió giữa lớp mái và trần, đặc biệt phù hợp cho những ngôi nhà có mái ngói hoặc mái dốc với lớp trần phía dưới. Thường thì không khí ở giữa hai lớp này bị đốt nóng và tỏa xuống không gian sử dụng bên dưới. Vì vậy, cần có cửa thông gió để cho phép quá trình thông gió và giải nhiệt cho khối không khí này.
- Tận dụng buồng thang như một giếng trời để thông gió theo phương đứng. Giải pháp này yêu cầu cửa mái để cho phép khí thoát ra. Buồng thang thường kết nối với các không gian chung như sảnh tầng, góp phần thông gió trong toàn bộ ngôi nhà.
- Kết hợp giải pháp thông gió theo phương ngang (qua cửa, hành lang) và theo phương đứng (qua cầu thang, giếng trời) để tạo sự luân chuyển không khí tự nhiên, linh hoạt và đảm bảo hiệu quả thông gió cho các không gian trong ngôi nhà.
Bằng cách áp dụng các giải pháp trên, ngôi nhà phố có thể tận dụng được thông gió tự nhiên
Tận dụng giải pháp thông gió cưỡng bức (thông gió cơ khí)
Thông gió tự nhiên không phải lúc nào cũng đảm bảo hiệu quả, đặc biệt đối với nhà phố. Do đó, việc sử dụng thông gió cơ khí (thông gió cưỡng bức) là cần thiết để hỗ trợ quá trình thông gió.
Ngoài ra, không nên chỉ cho rằng chỉ phòng bếp và phòng vệ sinh cần thông thoáng không khí, mà tất cả các không gian sử dụng trong ngôi nhà như phòng khách, phòng ngủ, phòng làm việc cũng cần có không khí thông thoáng. Trong trường hợp này, quạt thông gió là một trong những thiết bị thông thoáng không khí phổ biến. Để sử dụng quạt thông gió hiệu quả, cần lưu ý những điểm sau đây:
- Chọn loại quạt phù hợp với chức năng của phòng (phòng ngủ, phòng bếp, phòng vệ sinh…) dựa trên diện tích/thể tích của phòng kèm theo công suất tương ứng (đo bằng lưu lượng khí m3/giờ). Với không gian lớn, nên lắp nhiều quạt có công suất vừa và nhỏ ở nhiều vị trí hơn là một quạt công suất lớn ở một vị trí duy nhất. Điều này nên được tư vấn bởi chuyên gia thông gió.
- Chọn thiết bị thông gió có đặc tính kỹ thuật phù hợp với không gian cụ thể, như quạt âm tường hoặc quạt âm trần, có hay không có ống dẫn khí. Nên nhờ sự tư vấn của kiến trúc sư để đảm bảo lựa chọn đúng thiết bị và phương pháp lắp đặt.
Việc chọn vị trí lắp đặt quạt thông gió rất quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất trong việc thông khí. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý:
- Chọn vị trí lắp quạt thông gió dựa trên hướng gió và môi trường khí xung quanh nhà, cũng như theo mặt bằng kiến trúc cụ thể. Thông thường, lắp quạt ở vị trí có ít lưu thông khí như đối diện cửa ra vào hoặc trong góc phòng để đạt hiệu quả cao nhất. Nếu phòng có máy lạnh, quạt nên đặt ở vị trí cách xa máy lạnh để tránh làm xói mạch gió của máy lạnh. Vị trí công tắc điều khiển quạt cần đặt ở nơi tiện lợi và dễ sử dụng.
- Đối với quạt hút âm tường, tránh đặt quạt ở vị trí tường có nguy cơ mưa tạt, có thể gây chập cháy hoặc hỏng thiết bị. Thay vào đó, nên đặt quạt ở những vị trí có mái che bên ngoài hoặc tường kế logia. Vị trí lắp đặt quạt hút âm tường hoạt động tốt nhất khi cách sàn khoảng 17,5 đến 22,5 cm và cách trần 25 đến 30 cm.
- Đối với các công trình xây mới, cần tính toán và xác định trước vị trí lắp đặt quạt để chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật phù hợp, như nguồn điện và ống dẫn khí.
- Đối với các công trình cải tạo hoặc bổ sung, cần tiến hành khảo sát kỹ trước để đảm bảo việc lắp đặt thuận lợi và tránh gây đục phá nhiều ảnh hưởng đến kết cấu và thẩm mỹ của kiến trúc và nội thất.
Cuối cùng, việc lắp đặt quạt thông gió cần tuân thủ đúng hướng dẫn và khuyến cáo từ nhà sản xuất để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc sử dụng.
Với những loại quạt không có bộ cảm ứng nhiệt (tự ngắt khi quạt nóng quá) thì không nên bật quạt quá lâu, ảnh hưởng đến tuổi thọ và có thể quá tải gây cháy thiết bị.
Sau một thời gian sử dụng, khoảng 1-2 năm, tùy chủng loại quạt, cần phải bảo dưỡng (vệ sinh bụi bẩn, rác bị cuốn vào, tra dầu mỡ vào ổ trục) để quạt đỡ ồn và tăng tuổi thọ.
Việc lựa chọn chủng loại quạt, vị trí lắp đặt hợp lý, sử dụng đúng cách không những tạo hiệu quả cao cho việc thông gió, mang lại bầu không khí trong lành, cải thiện sức khỏe; mà còn tiết kiệm điện năng, tránh ồn, làm cho thiết bị bền lâu.
Gia Phát Investmnet hy vọng bài viết trên sẽ hữu ích đến bạn đọc!
